Wat wij nog vinden van techniek

Onze ideeën over techniek berustten een tijdje terug nog op oordelen. Techniek was zegen of vloek, of zegen en vloek. Tegenwoordig is er een consensus dat techniek onvermijdelijk is, best wel goed in wezen, maar dat onacceptabele gevolgen moeten worden beperkt. En dan zul je altijd met ongewenste incidenten blijven zitten. Maar door ons erop te bezinnen kunnen we de techniekbeheersing wel verbeteren.

In dit klimaat zijn twee reacties van voorheen niet meer en vogue. De eerste is die van Heidegger, die de techniek in zijn geheel nog tot voorwerp van een vraag wilde maken, ook al ontbraken hem daarvoor de middelen. De juiste vraag zou niet zijn: is techniek acceptabel? Maar: wat is techniek eigenlijk? In feite bevestigde Heideggers invalshoek de dominantie van het praktische omdat niemand zin heeft om zelfs de titel van zijn colleges te lezen. Hem wordt simpelweg een subjectief oordeel over de techniek toegeschreven.

De tegenovergestelde reactie tref je ook niet meer aan. Niemand denkt nog dat techniek een non-issue is, dat je vanuit een radicaal humanisme onder de zichtbaarheidsdrempel kunt blijven houden. De mens, zo luidt de consensus, zal met de ontplooiing van de techniek blijven aanlopen tegen problemen die ermee gepaard gaan. Het subject past bescheidenheid of wordt zelf technisch (levenskunst).

We zijn kennelijk in staat om - zelfs in de filosofie - met techniek om te gaan zonder te vragen wat het is en zonder dit vermogen tot omgang zelf te bevestigen. Het is goed mogelijk dat dit vermogen voortkomt uit een dieper onvermogen. Niemand wil de voortgang van techniek ter discussie stellen omdat niemand het kan.

Het avontuur filosofie lijkt daarmee zijn einde te naderen.
Het is onmogelijk de vraag naar de techniek te stellen. Het is onmogelijk deze onmogelijkheid juist te formuleren en zichtbaar te houden.
Filosofie zal zelf techniek zijn en haar ogen sluiten voordat ze er definitief in opgaat. Wat dan met terugwerkende kracht altijd al gebeurd zal zijn.

Techniek is dan tegelijk de idee der ideeën en het non-idee par excellence.