zaterdag 24 september 2011

Naaktpak

De blog 'concreet' is goed gevallen, er wordt gevraagd naar een vervolg.

Je kunt denken aan de oorsprong van het beton. Het is uitgevonden door de Romeinen. Het stelde hen in staat gewelven te maken. Gebouwen konden nu complexer worden. Hoogtepunten zijn het Pantheon, diverse mausolea en de basilieken met koepels.

Er komen meer rondingen omdat de geometrische architectuur maar moeilijk te verdragen valt. Je gaat vanzelf denken aan borsten.

De waarheid van het concrete (beton) wordt zachter omdat de plasticiteit is toegenomen. Toegegeven, nadat het beton is gehard verliest het zijn plasticiteit, maar dat is niet zijn bepalende moment.

Eenmaal de overgang voltrokken naar de rondingen kun je concreet ook denken aan kleding. Het lichaam is te hard (schokkende naaktheid) en te zacht (kwetsbaar) en behoeft dus kleding. Kleding maakt het lichaam concreter. Ze accentueert de geslachtskenmerken maar neemt tegelijk de schokkende werking weg door de geslachtsdelen te bedekken.

Er ontstaat een spel van uitwisseling en dialectiek. Lees maar 'Naaktheden' van Agamben. Adam en Eva waren bedekt met het kleed der genade en ontdekten bij de zondeval dat ze dit kleed verloren waren. Ze werden pas naakt na de zondeval.

Je kunt de dialectiek omvormen tot dislectiek. Aan de ene kant wordt het lichaam concreter naarmate het getraind wordt, 'abgehartet' door fitness en chirurgie.De zwakkere onderdelen worden vervangen door protheses en chips. Aan de andere kant wordt het lichaam concreter naarmate het wordt bedekt. Maar zoals de Griekse etymologie van waarheid wil, 'onverborgenheid', moet de bedekking samengaan met aan het licht brengen. De Grieken maakten beelden met kleding in de 'wet drapery style', de voorlopers van het wet T-shirt. De kinderprogramma's behelpen zich met het naaktpak, de moeders met schorten waarop een naakt lichaam staat afgebeeld.

De waarheid is ofwel pimping en oppomping van het lichaam zelf, ofwel de bekleding met plooien, humor, zachtheid. Bij beide keuzes wordt het lichaam 'zelf' onttrokken aan het zicht. Veel verder kan een waarheid niet gaan. Dat wil de waarheid ook niet. Ze is hard en zacht, concreet en abstract.

zaterdag 3 september 2011

Concreet


Er wordt wel gezegd dat kinderen het abstractst zijn en met veel moeite leren om concreet te worden. Boeven zijn boeven, maar dan ook allemaal en helemaal.

Concreet, dat heeft iets te maken met beton, in het Engels. Je kunt het niet naar eigen inzicht vormen.

Concreet is het meest abstracte woord dat er is, schijnt Hegel te hebben gezegd.

We leren dus van de boeven te abstraheren, en leren dan vooral dat ze niet zo boef zijn als ze lijken. Ze praten ook gewoon met je door hun geopende autoraam en je krijgt snoepjes.

Ook daar moet je doorheenkijken. Het massiefste beton bezwijkt uiteindelijk voor de röntgenblik der gerechtigheid.

Hoe abstracter hoe transparanter. Vergissen uitgesloten. Oordeel oneindig harder dan beton. En omdat het zich plooit om de miniemste plooitjes: oneindig plooibaar. En omdat het zich herstelt na de geringste beweging van zijn object: kwetsbaar tot en met.

Nooit kun je dus genoeg abstraheren.

Iedereen schrijver

Soms wordt er gemopperd over de nieuwe media, omdat iedereen maar wat schrijft en denkt dat hij schrijver is. Iedereen schrijver, dat wordt gevaarlijk. De echte schrijvers vallen dan niet meer op.

Gelukkig is er dan nog de geschiedenis die oordeelt. Grunberg zei nog over Bosma dat de geschiedenis zal oordelen over zijn schrijfsels. 'Schrijfsels' is dan het oordeel van de geschiedenis én van Grunberg, én van zijn lezers op wier instemming Grunberg anticipeert. Om het nog explicieter te maken zegt Grunberg erbij dat de schrijfsels in de vuilnisbak zullen belanden. Bekende metafoor, ook door Lenin gebruikt: de vuilnisbak van de geschiedenis.

De geschiedenis heeft nog wat extra middelen in petto.

Je kunt bijvoorbeeld denken aan de eenvormigheid. Iedereen is een individu, maar drukt dat uit met jeans en trendvolging. Schrijvers idem dito. Daarnaast is er de tand des tijds die alles aanvreet, ook de schrijvers. De allerberoemdste is uiteindelijk een sfinx met een gebroken neus die uit elkaar valt of - even erg - gerestaureerd wordt.

En dan hebben we nog de beroemdheid. Je kunt in de vuilnisbak belanden, je kunt ook verfilmd worden, afgedrukt worden op voorpagina's, interviews geven en zeggen dat je liever geen interviews geeft.

De gevaarlijkste truc van de geschiedenis is de ironie. Stel dat Martin Bosma de tand des tijds langer overleeft dan Grunberg, omdat hij symbool staat voor de jaren nul van deze eeuw, en Grunberg tot de vorige eeuw wordt gerekend. Of dat er in Nederland een regime komt waarvan Bosma tot wegbereider wordt verklaard, en Grunberg als vijand van het bevriende Israel wordt afgeserveerd.

Voortaan moeten we de schaduw van het nauwelijks gelezen worden niet meer beschouwen als een ramp, maar als een redmiddel. 'Iedereen schrijver' biedt effectieve beschutting.