dinsdag 23 april 2013

Oneindige herneming

Theaitetos lijkt een onderzoek van Plato waarin Protagoras op de korrel wordt genomen. Het gaat erom, kennis te onderscheiden van mening. Sokrates steekt zijn energie graag in jongelingen. Dat is zijn roeping als vroedvrouw. Theaitetos moet het kind baren. Maar als hij niet zwanger is, zal hij ook niet kunnen baren. Maar ook dan zal iets gewonnen zijn. Wat hij in de toekomst zal baren zal meer voorstellen wanneer hij afstand heeft genomen van valse inzichten. En ook als hij in de toekomst niets baart zal hij een wijze les hebben geleerd.

De ware kennis en de aporie liggen dus gegroepeerd. Het hele fasemodel, volgens welk de vroege Plato uitloopt in aporieën en de late Plato uitloopt in de ideeënleer, kan in de prullenbak. De kern zou wel eens de aanval op de meningen kunnen zijn, op de idee dat de mens de maat der dingen is. Volgens die meningen zullen we altijd lopen naar mensen die ons werkelijk iets te vertellen hebben, zelfs als dan blijkt dat die mensen ons uiteindelijk ook niets te vertellen hebben.

Sterker nog, die mensen, zoals Sokrates, halen hun kennis ook maar weer uit die jongeling, als er al kennis is zal het gebaard worden door die mens die daarmee toch in zekere zin de maat der dingen is. Niet dat dat in deze dialoog zichtbaar wordt, overigens. Theaitetos doet niet veel meer dan af en toe bevestigen wat Sokrates zegt, het lijkt er meer op dat Theaitetos de vroedvrouw is en Sokrates de zwangere vrouw.

Wat ware kennis is, blijft intussen mysterieus. Je kunt wel de letters van de naam Theaitetos opsommen, maar daarmee heb je nog niet de samenstellende elementen van de naam te pakken. Je bent dan als een kind dat de letters een voor een onderscheidt, maar het geheel nog niet herkent. Zelfs de lettergrepen kun je niet reduceren tot een optelsom van de letters.

Zo glipt de hele inhoud van de dialoog Theaitetos je door de vingers. Je zou eraan kunnen overhouden dat je je moet voorbereiden op je toekomstige ouderschap, zelfs als je geen kinderen krijgt. Gezien het einde van deze dialoog, Sokrates' mededeling dat een aanklacht tegen hem is ingediend, zou je het alsnog kunnen lezen als een voorbereiding op de dood, een 'epimeleia tou thanatou'. Maar die voorlaatste regel wordt gevolgd door de uitnodiging aan Theodoros (de meetkundige die Sokrates met Theaitetos in contact had gebracht): 'Maar laten we elkaar hier morgenvroeg weer treffen, Theodoros.'

Ik ben dan zo ver gekomen dat ik Sokrates ervan verdenk de dialoog, de schijndialoog dus, gaande te willen houden, oneindig te hernemen. En precies dat is wat er gebeurt, steeds wanneer iemand deze dialoog weer leest.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten