Nou, dat wil ik ook wel. Toevallig lees ik nu Multitude van Negri en Hardt. Zij denken na hoe het geglobaliseerde kapitalisme zijn tegenbewegingen uitlokt, en hoe we deze kunnen begrijpen als een tendens in de richting van een geglobaliseerde democratie. Traditioneel zou je dan starten in de industrie, de naai-ateliers of desnoods de agro-industrie. Maar de tendens richting democratisering moeten we zoeken in de immateriële arbeid, zoals de dienstverlening en de ict. De hierboven beschreven vrouw heet Petrunya, heldin van de film God exists, Her Name is Petrunya, en solliciteert naar een functie als secretaresse bij het naburige naai-atelier. Maar de baas vindt haar niet 'naaibaar' genoeg en zo belandt ze dan toch weer op straat.
Hoe zou Petrunya kunnen bijdragen aan de meest urgente sociale omwenteling die voor de deur staat? Door werkeloos te blijven? Ja, dat kan. De film moet ons dat nog wel duidelijk maken. Bij een film zou je dan al snel denken in de richting van een spektakel. Iets kan wel urgent zijn, maar het moet met een heftige sensatie in ons netvlies worden gebrand. Edoch, Guy Debord heeft met zijn analyse van de spektakelmaatschappij wat mij betreft nog niets aan urgentie ingeboet. Het spektakel vormt de kern van ons kapitalisme. Het sociale leven wordt steeds meer gevangen in beelden, representaties die de plaats van dat leven innemen en de macht van de heersende klasse bezegelen. We trappen dus in een val wanneer we eisen dat een sociale gebeurtenis pas urgentie heeft wanneer deze de vorm van een spektakel aanneemt.
De regisseur, Teona Strugar Mitevska, lijkt hiervoor met haar film een passende vorm te hebben gevonden. Ze voert ons in het begin al mee naar een spektakel, maar onttakelt dit geleidelijk zodat we het op het eind niet meer nodig hebben. Heldin Petrunya bezoekt een ritueel bij een rivier. De priester gooit een houten kruis (ongeveer twee decimeter) in het snelstromende water. De jongemannen van het stadje springen erin en wie het kruis vangt mag het hebben. Petrunya staat erbij en voordat ze er erg in heeft springt ze in de rivier en vangt ze het kruis. Dat is natuurlijk niet de bedoeling, immers ze is geen jongeman.
Voor de spektakelliefhebbers is de film nu voorbij, al na een halfuur. Wat volgt is de gang van de kletsnatte Petrunya naar huis, waar ze door de politie wordt gevonden en meegenomen naar het bureau. Daar spelen zich kafkaëske ontwikkelingen af. Petrunya wordt aangeklaagd, maar het is niet duidelijk op grond van welke wet precies. Hiermee betreden we een politieke kernkwestie. Noord-Macedonië onderhandelt tegenwoordig met de Europese Unie over toetreding. Het is al heel ver. Zelfs het conservatieve Nederland eist nu in de persoon van Stef Blok alleen nog dat het land vooruitgang blijft tonen, en dan gaat het met name om onafhankelijke rechtspraak.
Het recht is niet echt boeiend natuurlijk, zeker niet als je terechtkomt in de kamertjes van een politiebureau in plaats van die mooie Amerikaanse films met de uitgespeelde processen, of zelfs in de grandioze spectaculaire dilemma's van Schirach. Petrunya zit daar maar te wachten op een stoeltje, de commissaris en de priester onderhandelen in een andere kamer met elkaar, en buiten dringen de vernederde jongemannen aan om het kruis terug te krijgen van 'hoer' Petrunya. De journalisten laten zich ook niet onbetuigd, en willen Petrunya inlijven voor de strijd tegen het patriarchaat.
Maar wat wil onze heldin nu eigenlijk zelf? Er treedt een omkeer op wanneer ze contact krijgt met een aardige, stuntelige politieman. Misschien ligt er voor haar wel geluk in het verschiet. Wat ze met haar houten kruis doet laat ik hier discreet onvermeld. Maar de film laat diverse ideologische opties open, inclusief de herwaardering van het christendom met zijn symbolen, zie ook de titel van de film. Daarmee loopt de regisseur het risico de sympathie te verspelen van zowel de nationalisten als de liberalen. Maar zoals ook Negri en Hardt zeggen, het nieuwe communisme start vanuit het verlangen naar geluk en een samenleving waarin gelijkheid en vrijheid zonder enige beperking worden nagestreefd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten