De originaliteit van een dochter

De maker van zulke vage uitbeeldingen, zo'n kunstenaar, die heeft volgens ons dus alleen subjectieve meningen, geen kennis?

Kunst valt vaak onder verdenking. Haast altijd is de verhouding tot de zogenaamde werkelijkheid in het spel. Soms is het kunstwerk niet realistisch genoeg, soms juist te realistisch. Juridisch kun je er alleen mee uit de voeten wanneer er een minimum aan verschillen tussen het origineel en de afbeelding is. Want we leven in een wereld waarin kapitaal gebonden is aan eigendom, en rechtvaardigheid niet te filosofisch mag worden.

Bekend is Plato's afkeer van mimesis, de nabootsing van de werkelijkheid. Maar je kunt zijn kritiek ook opvatten als afkeer van vage, onvolmaakte kopieën. Zou je een volmaakte kopie maken, kun je blijven denken, dan hoef je niet uit de staat te worden verbannen. Het gaat dus niet om een beeldverbod, wel om een hoge inzet waarbij je risico's loopt. Plato schiep immers zelf een literair beeld van Sokrates, en Sokrates was weer de zoon van een beeldhouwer.

In de filosofie is de discussie over mimesis in de kunst op een gecompliceerde manier teruggekomen. Bekend is Walter Benjamins essay over de technische reproduceerbaarheid. Voortaan zal de kunst zonder 'aura' moeten worden gecreëerd. Warhol zat daar niet erg mee. Het lijkt of zijn Monroe-series volledig zonder aura en zonder melancholie tot stand kwamen.

Volgens Plato is het beter als ouders hun kinderen niet kennen. Mijn dochter heeft ooit van die series van Warhol haar eigen variant gemaakt, waarbij haar zus de plaats van Marilyn innam. Inmiddels heeft mijn dochter zich in de kunst praktisch en theoretisch ontwikkeld, en evenals Plato haar inzet aangescherpt. In een essay neemt ze haar vertrekpunt bij de idee van de dood van de auteur van Barthes en belicht daarmee recente ontwikkelingen in de kunst, rond Cindy Sherman en Sherrie Levine. In een interview zegt laatstgenoemde:

There was no sense that images belonged to anybody; all images were in the public domain.

Hier ligt een interessante parallel met Plato's ideaal dat ouders hun kinderen niet mogen kennen, want die kinderen zijn van iedereen, en iedereens verantwoordelijkheid. Het is dus interessant dat ik het essay van mijn dochter lees, want zo kom ik erachter dat zij mijn eigendom niet is, haar eigen weg zoekt in het publieke domein.