Dat wordt het pas nadat door die actie je de ogen zijn opengegaan. Aan een ijs likken ga je nu zien door de ogen van de derde. Het wordt obsceen en daardoor een middel tot verhoogde intimiteit.
De intimiteit heeft de ogen van de derde dus nodig. Waren de orthodoxe jongeren er niet, dan zouden we hen moeten uitvinden. We zouden dan de blik van buitenaf vergeten en niet doorhebben dat we in een relatie van twee zitten. Je kunt dat uiteraard ook verhelpen door een snel wisselspel. De eerste speelt dat hij de derde is en de tweede neemt die rol bliksemsnel van hem over, zodat beiden vergeten wie ook alweer begonnen was met die rol. De wederzijdsheid is dan gered zonder dat het ten koste van de intimiteit gaat.
Het is moeilijk om Levinas in dit verhaal in te passen. Wat zou hij van de orthodoxe jongeren hebben gevonden? Likte hij zelf aan ijsjes? Zeker is wel dat hij de rol van de derde voor de ethiek noodzakelijk vond. Daarom had hij kritiek op Buber met zijn verheerlijking van de ich-du relaties. De intieme liefdesrelatie typeerde Levinas als 'égoïsme à deux'. Anders wordt het wanneer die derde opduikt en de jacht op die twee opent. Ineens keert de richting van de blik om. De jager wordt van ziener ineens geziene.
Levinas neigt ertoe de jacht voort te zetten. De jager wordt slachtoffer: la substitution. Maar er zijn andere wisselingen mogelijk wanneer de scène zich opent naar de buitenstaanders. Het spel van bliksemsnelle wisselingen kan beginnen. De samenleving blijft hangen tussen moord, intiem egoïsme en ethische relatie. Het is de wereld van de instituties, maar ook van de flirt.
Je bent op straat, je koopt een verpakt ijsje. Met dat ijsje loop je over straat. Je pakt het niet uit. Iedereen kan het zien. En hoewel de orthodoxe jongere nooit een ijsje zou kopen knikt hij je waarderend toe. Er is een kortstondig moment van unheimliche wederzijdsheid.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten