Vriendschap sluiten met de zon

Het is heet in Wenen, en we moeten overwegen of we nog vriendschap met de zon kunnen sluiten. Vooralsnog duiken we weg in een secret garden waar het beeld van een oosterse heilige ons feliciteert met de bereikte vrede.

We rekken ons verblijf in dit paradijsje met onze e-readers. Ik lees de roman Tjevengoer van Platonov in de vertaling van Aai Prins en geniet van de zinnen en wendingen. Wat te denken van deze:

'Op dit tijdstip was het geluk misschien wel zelf op zoek naar zijn gelukkigen, maar de gelukkigen lagen bij te komen van hun dagelijkse sociale zorgen en waren hun verwantschap met het geluk vergeten.'

Mooi gezegd. Vergeten is wat je gelukkig kan maken, maar hier is het de herinnering. Zie ook mijn vorige blog over Agamben en Benjamin. Eenmaal in de filosofie kom je al snel uit bij Plato, de herinnering die werkt via de muziek en de filosofie. En dan is de stap naar de zon snel gemaakt. De zon als beeld van de idee van het goede, die pijn aan de ogen doet.

Hier in de Kunsthalle zagen we een video van Gwenola Wagon, Chroniques du soleil noir (2023), waar een verhaal wordt verteld over de toekomst. De mensheid besluit de zon af te dekken om zich tegen de opwarming te beschermen. Al spoedig willen mensen weer contact maken met de zon, en doen dat met foto's, films, bewerkingen, vervormingen. Anti-platoonser kan haast niet omdat ons verlangen naar de waarheid gedoemd is uit te gaan naar de simulaties. Toch zou ook hier het platonisme hier vast weer een truc met ons uithalen. We realiseren ons dat het afblokken van de zon ons de waarheid van de simulaties levert en staan zo alsnog in contact met de waarheid.

Als dat hoe dan ook het geval is, kun je evengoed gaan geloven in de zon. Dat doet hier in de Kunsthalle Anton Vidokle met de video The communist revolution was caused by the sun, uit 2015. Hij laat een voice over filosofische teksten declameren, deels verwerkt tot een nieuw verhaal. Ik herken teksten van Bataille en Fjodorov. Als de zon goed is, moeten we ook haar niet-noodzakelijkheid aanvaarden. Zonneschijn is luxe zoals het hele leven luxe is. Kies je voor het leven, dan schenkt de zon je dat, inclusief de taak om de doden weer tot leven te wekken.

We zien op beeld een Mongoolse verteller en een steppe waar mensen met hulp van technici een installatie gebruiken waarmee ze het zonlicht kunnen omzetten in stralen waarmee ze veroudering tegengaan.

Ik voel me gesterkt om verder te lezen in Platonov, de Russische schrijver en ingenieur voor wie het communisme er gewoon was, het was zijn element. De personages vragen zich af of ze het communisme zijn gang moeten laten gaan of dat ze het moeten beteugelen met de politiek. Die vraag lijkt steeds achterhaalder nu de politiek zelf de trekken van het sovjetcommunisme krijgt. We zullen langzaam verschroeien door de natuurkracht die we zelf naar onze hand hebben gezet.

De plaats waar we nog even schuilen - zolang er nog subsidies zijn - is het kunstmuseum, met deze expositie Genossin Sonne. Wat zou Plato ervan hebben gevonden?