De kracht van het onbeweeglijke

Er zijn zat voetbalwedstrijden of seksscènes waar veel beweegt en toch ook weer niet. Ook bij schijndemarrages bij wielrennen is het de bedoeling dat je niet weet waar je aan toe bent, of het op de verkeerde manier weet.

Blijkbaar zitten we nog steeds in de controversen van de oude Griekse filosofen, die vaak worden verhelderd aan de hand van Achilles en de schildpad. Ze houden een hardloopwedstrijd. De schildpad  krijgt uiteraard voorsprong. De snelle Achilles denkt 'Eitje!' en komt al snel bij de schildpad. Echter, die is alweer verder! Enzovoort. In werkelijkheid noemde Zeno van Elea helemaal geen schildpad, maar dat doet er hier niet toe. Of wel: hoe we er samen naar kijken zegt gene ene bal omdat we er niet bij nadenken.

Plato loste het probleem op, althans, dat denken wij dat hij dat deed, of dat hij dat wilde. Maar het was gewoon weer een zet in de voortgaande strijd, zeg maar geestelijke hardloopwedstrijd, tussen de empiristen en de conceptualisten. Alleen al door te spreken van 'eidos' suggereerde Plato dat je het denken moet opvatten volgens het model van het zien. Maar dan ben je dus terug bij af, u ontvangt geen 200 gulden.

Je kunt ook veel vriendelijker naar dit soort dilemma's kijken.

Kijk opnieuw naar de atletiek. De camera gaat voor de hardlopers uit. Het lijkt of ze bijna stilstaan, die snelle lopers. Sowieso een heel statisch beeld. Maar ze bewegen harder dan u en ik ooit zullen kunnen! Er treden effecten op, er wordt gespeeld met die effecten. Beweging wordt verkocht als standvastigheid (politici die zeggen dat ze vroeger ook al zo dachten), standvastigheid wordt verkocht als beweging (televisie).

Zou het kunnen zijn dat de ideeënwereld van Plato toch werkelijker is dan we geloven? En zelfs Parmenides met zijn opvatting van het zijn als onbeweeglijk? Ja, wanneer we de differentie erbij halen. Noem het de wederzijdse voorsprong van Achilles én de schildpad. Het onbeweeglijke zijn als beweeglijk en omgekeerd. En onthoud: bij Zeno staat nergens een schildpad genoemd. Achilles rent achter een schim aan.

Willen we het praktischer, dan zou je kunnen zeggen dat de bewegingsloosheid in onze cultuur slechte papieren heeft. Maar het is weer aan het veranderen! Let maar eens op als schrijvers of filosofen het hebben over de dood. Je denkt al gauw: wat weten ze er nu van, dat hebben ze toch helemaal niet meegemaakt? Maar ze bedoelen dan vaak: bewegingsloosheid. Het geeft enorme houvast in je leven. De dood van Hans Kok destijds, dat was echt een evenement van jewelste. Of Jezus Christus. Ze worden bijna automatisch idee door niet meer te bewegen. Eindelijk heeft de mensheid een richtpunt, en je kunt pas goed richten wanneer het doel niet beweegt. Ander voordeel: de oneindige behoefte aan immuniteit wordt zo enigszins bevredigd en weer verder aangewakkerd.

Het onbeweeglijke is dus weer volop in beweging.