Maar er gebeurt meer in thrillers. Parasiterend op de literatuur (die op haar beurt ook weer parasiteert op de taal, de ideeën en andere literatuur) komen er stijlen en stemmingen tot ontwikkeling. De thriller schraagt een wereldbeeld dat we nodig hebben en is in die zin in essentie constructief. We kunnen het kwaad ermee bezweren: oproepen en verdrijven. We kunnen ons bestaan ermee verstrooien en opzouten.
De thriller heeft bovendien een geprivilegieerde verhouding tot het rationalisme. Hij herinnert ons eraan dat zoiets als rationalisme bestaat, de mogelijkheid om de verschijnselen te herleiden tot een zinvol en doelgericht geheel. De thriller geeft bovendien vorm aan het rationalisme. Het is een cognitieve, morele en esthetische kracht die kan opduiken in een gezicht, bij voorkeur van een held met menselijke trekjes. De thriller helpt ons om het rationalisme op maat te snijden voor ons wereldbeeld en geweten door valse vormen van rationalisme (bureaucratie, afstandelijkheid) af te koppelen en te voorzien van partiële zelfrelativering. Zo houden we een eervol en gezond rationalisme over.
Via de thriller kunnen we ook waardering houden voor het rationalisme zoals het her en der functioneert: wetenschap, recht, politiek, onderwijs. Hiervan zijn we ons misschien niet altijd bewust. Juist daardoor kan de thriller beter functioneren. Door voeding van 'valse' ideologie voedt hij tegelijk ook het rationalisme dat ons ertegen wapent, dat het ontmaskert en corrigeert.
Waartegen de thriller ons niet wapent is het rationalisme als zodanig, het geloof in rationaliteit. Hij kan het rationalisme wel relativeren maar niet fundamenteel ter discussie stellen zoals bijvoorbeeld de filosofie, de religie of de compromisloze opinie dat wel kan. Misschien is de niet-thriller-literatuur wel niets anders dan literatuur vanuit de assumptie dat rationalisme en realisme niet kunnen samengaan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten